Kga mOrghe nr sgL

Door Laura Baas

Dat je op Facebook & co niet met standaard-Nederlands komt aanzetten, is nogal logisch. De gemiddelde jongere gebruikt in het dagelijks leven ook zijn eigen jongerentaal. Er zijn echter jongeren die wel érg creatief zijn met de Nederlandse taal. Van sterk ingekorte woorden tot grammaticale blubber, van een verwarrende letterrangschikking of gebrek aan leestekens tot onnodig toegevoegde of weggelaten letters – waar ligt de grens tussen jongerenschrijftaal en simpelweg foute taal?


Laat we even volgend zinnetje bekijken:

'Ik ga morgen weer naar school. Het is nu al heel stom, en het is nog niet eens begonnen!' 

Dit zou een normale statusmelding kunnen zijn van een doorsnee jongere. Hoewel het niet de best-geformuleerde zin is, is alles correct geschreven, de grammatica klopt, en iedereen - Belg, Nederlander, Surinamer - begrijpt de zin. Welkom in de wereld van het Algemeen Nederlands (AN)! Op Facebook & co, waar alleen je klasgenoten en vrienden het zullen lezen, hoef je echter niet zo perfect en algemeen te schrijven. Waarom? Omdat het je vrienden zijn die het lezen, en meestal niet de oudere generatie of je leerkracht Nederlands. Afhankelijk van waar je woont, in welk milieu je bent opgegroeid en wie je vrienden zijn, heb je je eigen taaltje.

Andere woordenschat

Zijn je vrienden zelf niet zulke internet- of jongerentaalfans, dan zal jij je ook beperken tot slechts een paar uitdrukkingen of woorden; maar zijn ze echte fanaten, dan ben je meestal zelf ook wat losbandiger met de spellingregels. Als je opgroeit in een buurt waar veel buitenlanders wonen, zul jij sneller woorden uit het Turks/Marokkaans/Russisch overnemen en die dus ook gebruiken op het web. Dialectisch taalgebruik spreekt voor zich: een Vlaming spreekt anders dan een Nederlander, en een Brabander spreekt weer anders dan een Noord-Hollander. Ben je opgegroeid in een familie waar cultuur en taal altijd erg belangrijk zijn geweest, dan is je woordenschat sowieso al heel anders dan iemand uit een familie onderaan de sociale ladder, waar de tv de hele dag aan staat en niemand een fatsoenlijke conversatie voert. Op het internet zal je dat verschil dus ook zien.

Kga en tis


Om zinnen wat makkelijker te maken, worden ze vaak ingekort, of letters die niet zo belangrijk zijn, verdwijnen. Je kent het wel: bij morgen en begonnen wordt de laatste n weggelaten, de i van ik verdwijnt vaak, net als he van het, en de overgebleven k en t worden dan meestal aan het bijhorende werkwoord geplakt. Zo krijg je kga in plaats van ik ga, en tis in plaats van het is. Woorden als voor, naar, maar en niet worden ook vaak ingekort: vr, nr, ma en ni. Ook dat en wat treffen we vaak in hun tweeletterige vorm aan. Laten we dit even op ons zinnetje toepassen:

'Kga morge weer nr school, tis nu al heel stom en tis nog ni eens begonne!'

Dit is allemaal nog 'acceptabel'. In veel gevallen gaat het echter nog veel verder: meer klinkers worden weggelaten, sommige letters worden vervangen (ch wordt g - hoewel het bij sommigen natuurlijk gewoon een typfout is), soms worden dubbele letters bewust weggelaten. Dit is een fenomeen dat we vooral bij sms-taal aantreffen, maar daar heeft het een duidelijke reden: het beperken van het aantal tekens, en soms even moet het even snel gaan. Waarom wordt het dan ook op het web gedaan? 

tiiS al kEii shTm


Tot slot zijn er nog de echte taalrebellen; zij proberen in een onbegrijpbare taal met verwarrende woorden, zinsconstructies en tekens met elkaar te communiceren, de gewone mens moet na meerdere gefaalde pogingen maar raden wat er gezegd wordt. Zij schrijven hoofd- en kleine letters door elkaar, voegen letters toe, laten letters weg. En zetten dan het liefst nog hartjes en smileys erbij. Ons zinnetje van daarnet kan dus worden:

'Kga mOrghe tRug nr sgL :/ tiiS al kEii shTm n nOg nii eeNs bEgonh! :s'

Ik vroeg drie Belgische jongeren (regio Brussel, regio Antwerpen en regio Vlaams-Brabant) wat ze vinden van jongereninternettaal en in hoeverre zij eraan meedoen.

Anke, 17 jaar, Koninklijk Atheneum Etterbeek:


'Als iedereen je begrijpt, waarom zou je dan
per se dat stomme woord voluit schrijven?'

Nee, ik gebruik geen Algemeen Nederlands op het internet. Maar dat rare gebrabbel, dat doe ik ook niet. Zoals eigenlijk al mijn vrienden, schrijf ik ni, ma, da, wa, enzovoort, maar zo praat ik ook in het dagelijks leven. En ja, ik laat die vervelende laatste n weg, hoe wist je dat? Ik ben gewoon een beetje te lui om steeds elk woord af te maken – iedereen doet het, dus weten ze wat ik wil zeggen, of ik nu vertelle of vertellen schrijf. Ik gebruik ook afko's voor al die veel te lange woorden. Maar ja, als iedereen je begrijpt, waarom zou je dan per se dat stomme woord voluit schrijven? Wel zorg ik er altijd voor dat mijn zinnen gestructureerd zijn, en ook hoofdletters vind ik belangrijk, een beetje gevoel voor taalperfectie heb ik dus toch.

Katrien, 17 jaar, Xaveriuscollege Antwerpen
:

'Dat 'ge-AN' klinkt fake'

Ik kort wel eens dingen af omdat dat gewoon handiger is als ik snel antwoord wil geven op vragen in de chat enzo. Lange woorden kort ik gewoon af. Ook schrijf ik zo omdat ik al dat 'ge-AN' nogal fake vind klinken – het komt gewoon niet natuurlijk over, want zo praat je toch ook niet met je vrienden?

Bojan, 15 jaar, Koninklijk Atheneum Tervuren:

'Er is me al eens gevraagd of ik een zin kon herhalen,
dan zet ik er wel een komma tussen'


Ja, ik geef het toe, ik ben lui. Waarom al die hoofdletters en leestekens gebruiken, als iedereen weet wat ik bedoel? Oké, er zijn mensen die me al eens gevraagd hebben of ik een zin kon herhalen, dan zet ik er wel een komma of zo tussen en dan schenk ik een beetje meer aandacht aan mijn spaties - die durf ik wel eens te vergeten - maar anders … En meestal denk ik gewoon niet aan al die dingen, want die gebruik je ook niet als je in het echte leven met iemand praat. Ma vrwa zouk dran dnke, as dr nooit gne problemhe zyn? Alé je bgryp mh tg?

Dit stukje staat ook in het boekje Nederlands voor Taalhelden van Ludo Permentier, uitgegeven door de Taalunie, Van Dale en Uitgeverij Pelckmans.

Wat vind jij?

Is het belangrijk om ook op sociale media netjes te schrijven? Of gaat het erom dat mensen je begrijpen en is je spelling niet belangrijk? Geef je mening in de reacties hieronder.
Of zou je misschien redacteur van Taalhelden willen worden? Ben je ouder dan 14? Meld je aan via het contactformulier.