Hoe gebruik je 't kofschip?
Uitleg bij een ezelsbruggetje
Hoe gebruik je 't kofschip?
't Kofschip is een ezelsbruggetje om te bepalen of er een d of een t achter een werkwoord komt in de verleden tijd (het gebeurde) of de voltooide tijd (het is gebeurd).
Je gebruikt het ezelsbruggetje als volgt:
1. Neem het hele werkwoord waarvan je wilt weten of er een d of een t achter komt.
Bijvoorbeeld:
• gebeuren
2. Haal -en eraf.
• gebeur
3. Je luistert of de klank van de laatste letter hetzelfde is als een van de medeklinkers tkfschp.
Met andere woorden: is het een t, k, f, s, ch of p?
• De r van gebeur is geen medeklinker in 't kofschip.
• De r van gebeur klinkt ook niet als een van die medeklinkers.
4. Als de laatste letter van het werkwoord zonder -en geen klank uit 't kofschip is, komt er een d, de of den achter het werkwoord. Anders volgt er een t , te of ten.
Onvoltooid verleden tijd:
• Het gebeurde.
Voltooid tegenwoordige tijd:
• Het is gebeurd.
Verwarring
Het ezelsbruggetje levert soms wat problemen op.
Niet voor de tegenwoordige tijd
Dit ezelsbruggetje kun je alleen gebruiken voor de verleden tijd (gebeurde) en de voltooide tijd (is gebeurd), niet voor de tegenwoordige tijd (gebeurt).
Klank
Vergeet niet dat het gaat om de klank: die moet in 't kofschip zitten. Zo zit de x niet in 't kofschip, maar de laatste klank van de x is de s en die zit er wel in. Werkwoorden die zonder -en op een x eindigen moeten dus in de verleden en voltooide tijd met een t.
faxen
• Hij faxt.
• Hij faxte.
• Hij heeft gefaxt.
Valse eindletter
Denk eraan: geef het hele werkwoord zonder -en geen ‘valse’ f of s, zoals in het werkwoord verhuizen. Het werkwoord zonder -en is verhuiz en niet verhuis-. De z zit niet in 't kofschip, dus komt er een d achter. Maar omdat de z een s wordt zodra je die d erachter zet, denken sommige mensen dat verhuizen zonder -en verhuis is. Dan zou de laatste letter een s zijn en die zit wél in 't kofschip. Pas goed op voor zulke valse eindletters.
Goed is dus:
verhuizen
• Hij verhuist.
• Hij verhuisde.
• Hij is verhuisd.
doven
• Het vuur dooft.
• Het vuur doofde.
• Het vuur is gedoofd.
Wil je meer lezen?
Op Taalhelden:
Op andere websites:
Reacties
Eindelijk een fatsoenlijke uitleg over hoe je het kofschip ezelsbruggetje moet gebruiken.
Bedankt.
Graag gedaan, André!
Groeten, Maartje van Taalhelden
Dan zou voor golfen gelden: hij golfte en hij heeft gegolft
Toch spreken veel mensen : hij golfde
Hoi Joop,
Ja, bij de vervoeging van uit het Engels overgenomen werkwoorden zijn er wat uitzonderingen.
In de leidraad van de woordenlijst staat hierover:
Als de eindmedeklinker van de stam op twee manieren kan worden uitgesproken, bijvoorbeeld /f/ en /v/, /s/ en /z/, /dzj/ en /tsj/, zijn zowel de vormen met t als die met d correct.
to golf - golfen, (stam) golf - ik golf, ze golft, we golften/golfden, we hebben gegolft/gegolfd
Het hele hoofdstuk uit de leidraad vind je hier: https://woordenlijst.org/leidraad/12/2
Groeten, Maartje - van Taalhelden
Voor kinderen is 't Kofschip erg onduidelijk.. Zo kwam mijn zoon thuis, zeker wetende dat `gesnoeid` eindigt op een `t`
Beste Jiska,
Ja, dat klopt. Het is niet het beste ezelsbruggetje, en het kan voor veel verwarring zorgen. Daarom zetten we het bij ons hoofdstukje over voltooide tijden ook pas helemaal onderaan. Maar we wilden dat mensen die er al eens van hadden gehoord toch konden lezen hoe je het kunt gebruiken.
Groetjes, Maartje - van Taalhelden
Een beetje een onhandig ezelsbruggetje 't kofschip. Schept meer verwarring dan duidelijkheid?
Hoe komt het dat het voltooid deelwoorden van voltooien eindigt op -d nl. voltooid ? Ik voltooi eindigt op -i en komt voor in 't kofschip. Alvast bedankt
Hoi Marijke,
Het korte antwoord is: 't Kofschip gaat alleen over de medeklinkers die je hoort. De regel is dus: als de stam op een medeklinker eindigt, kun je kijken of de klank van die medeklinker wel of niet in 't Kofschip staat, en zo bepalen of het woord in de voltooide tijd op een d of een t eindigt. Voor een stam die op een klinker eindigt, geldt dat die altijd een d krijgt in de voltooide tijd.
Hier vind je meer uitleg over de reden dat kllinkers altijd een d krijgen, ook als ze in 't Kofschip staan.
https://onzetaal.nl/taaladvies/t-kofschip/
Groetjes,
Maartje - van Taalhelden
Dank je Maartje voor het supersnel en duidelijk antwoord, MIjn dochter zal content zijn :)
wat ik niet begrijp is dit wat leert je echt en in de verleden tijd is het wat leerde waarom de een met een t de ander met een d
Hoi Tom,
Ik vrees dat 'waarom' geen goede vraag is bij regels: het ís nu eenmaal zo.
In jouw voorbeeld is de regel dat wat de derde persoon enkelvoud is (net als hij, men, het, dat en de vogel of de directeur). En in de derde persoon enkelvoud is de vervoeging van leren met een -t. Het is dus wat leerT. In de verleden tijd is het wat leerDE, zoals het hij leerde, dat leerde, de vogel leerde is.
Groetjes,
Maartje - van Taalhelden
bedankt, had dit echt nodig. Ik begreep nooit wat van ‘t kofschip.