Berbertalen

Beeld: Gerardus Mercator (1512–1594)/Publiek domein

Tamazight of Berbertalen worden gesproken in Noord-Afrika, vooral in Algerije en Marokko. De talen zijn in de verte verwant met het Arabisch. De onderlinge verstaanbaarheid tussen de verschillende Tamazight-sprekende regio’s is zo gering dat men van afzonderlijke talen kan spreken.

Nederlands boven de poort van Agadir

In de zeventiende eeuw dreef de VOC handel met Noord-Afrika. In 1605 werd Agadir, een havenstad aan de westkust van Marokko, voor het eerst door Nederlandse handelsvaarders aangedaan. Ze vestigden er een belangrijke factorij (handelspost). Boven de toegangspoort van de door de aardbeving van 1960 verwoeste burcht van Agadir is nog steeds het logo van de VOC te zien met links daarvan de Nederlandse tekst: ‘Vreest God ende eert den Kooning’.

Konijnen

De contacten leverden enkele Nederlandse leenwoorden op in het Tamazight van Marokko, waaronder het in heel Marokko voorkomende Berberse woord atay ‘thee’, dat door de Nederlanders werd geïmporteerd. Via het Tamazight is dit woord terechtgekomen in het Marokkaans-Arabisch. In het Tasjelhiyt Berberse dialect van Agadir komt het woord ashibur voor in de betekenis van 'bootsman'. Dit woord is waarschijnlijk afgeleid van het Nederlandse schipper. Tot slot is in die periode het woord konijn overgenomen: de VOC-schepen hadden levende konijnen aan boord. Die zetten ze bovendien uit op eilandjes voor de kust van Zuid-Marokko, om bij terugkeer op konijnenjacht te kunnen. De beesten vernielden veel planten op de eilandjes.

Illegaal en schoonmaak

Naar schatting zeventig procent van de Marokkanen die sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw naar Nederland zijn geïmmigreerd spreken Tamazight. Zij hebben enkele Nederlandse leenwoorden mee teruggenomen naar Marokko: zo worden in het Tamazight van Noord-Marokko illegaal en schoonmaak gebruikt.

Bron: 2010, Nederlandse woorden wereldwijd, Nicoline van der Sijs (uitgeverij SDU).