Altoos zeer beminde

Wat staat hier?

'Ver hoop dat godt u voort sal spaare en In ge sont hijt houue
op dat wij malkander met een kues van liefde moege om helse'

Toegegeven, het is moeilijke taal en je moet alle leestekens er zelf bij bedenken, maar zodra je het hardop leest herken je wel dat er iets staat als: 'Ik hoop dat uw God u zal sparen en in gezondheid houden, zodat we elkaar met een kus van liefde mogen omhelzen.'

Deze zin komt uit een brief uit 1671 van Magdaleentje Jansz aan haar man Klaas Jansz Oos. Magdaleentje zat thuis in het Noord-Hollandse Hoorn, terwijl haar man werkte op het schip de Stermeer in Batavia (nu Indonesië). Meer dan duizend van zulke scheepsbrieven uit de periode tussen 1664 en 1781 zijn voortaan online te vinden.

Op jammerlyke wijse

'Verschydene vaartuygen zijn alhier voor myn oogen voor hunne
ankers leggende omgeslagen of gesonken en waar door
verschijdene menschen so blanke als swarte hun leeven op een
jammerlyke wijse hebben verloren'

Dit schreef neef J.D. Piest vanuit het Caribisch gebied aan zijn oom (hier vind je de hele brief). De meeste brieven gaan over een bar en boos bestaan aan de wal of op zee. De zeelieden schrijven aan hun familie en kennissen welke verschrikkingen ze op de schepen meemaken. De thuisblijvers laten de bootsmannen dan weer weten wie er thuis al allemaal arm, ziek en dood zijn.

Iedereen is 'doot'

Zo schreef Maartje Jans uit Rotterdam naar haar man op het Schip Harderwijk:

'Ladt jck u l weten als dat jck aen de swaerrijch heijdt heb gelegen
ende ons kijnt ende mijn moeder js doodt en onse grijet js daer van
gesturuen medt 2 van de kijnderen sijn ock doot en
wijllem machgijelsen js ock doot en onse andrijes js ock doot medt
mijn ssusster lijsebt haer 2 kynderen sijn mede dot'

De brieven komen uit schepen die gekaapt werden tijdens de vele oorlogen op het water tussen Engeland en de Republiek (nu Nederland). Ze zijn bijzonder omdat de meeste andere teksten uit die tijd geschreven werden door mensen die goed konden schrijven en welgesteld waren. Die gebruikten heel andere taal dan de mensen uit de armere groepen die deze scheepsbrieven verstuurden. De lagere klassen schreven meer zoals ze spraken.

Hy is maer 9 iaer oudt 

Heel wat brieven zijn tranentrekkend. Brechtje Klaas, een heel arme vrouw uit Noord-Holland, stuurde dit naar haar man in Batavia:

'Ick most onse sooen op den vaert sende want ick konde
hem de kost niet langer geve ende hy is noch soo jonck
hy is maer 9 iaer oudt denckt eens wat een verdriet
het myn is sulcken jongen kint te varen'

Wil je meer prachtig drama? Klik dan door naar deze site. Het gemakkelijkste is om rechts te kiezen of je privé (private) of zakelijke (business) brieven wil lezen, en daaronder hoeveel voorbeelden je te zien wil krijgen. Als je veel keuze wil, kies dan 200. Daarna klik je op search. Onderaan de pagina kun je door op de cijfers te klikken nog veel meer brieven tevoorschijn toveren.