Papiaments

Papiaments is een creooltaal die wordt gesproken op de Benedenwindse eilanden. Er zijn 230.000 moedertaalsprekers. 

In 1634 veroverde de West-Indische Compagnie de ABC-eilanden Aruba, Bonaire en Curaçao op de Spanjaarden. De eilanden waren oorspronkelijk bewoond door indianen. Op Curaçao werden die indianen van het eiland gezet. De huidige bevolking stamt daardoor voornamelijk af van de later geïmporteerde Afrikaanse slaven. Op Aruba en Bonaire werden de indianen getolereerd. 

Biddag en hemelvaart

Vóór de komst van de Nederlanders was er op de Benedenwindse Eilanden al een zogenaamde pidgin ontstaan, een simpele mengtaal bestaande uit indiaanse en Spaanse woorden. De creooltaal Papiaments ontstond in de loop van de zeventiende eeuw.

Vanaf 1634 speelde het Nederlands een rol op de Nederlandse Antillen. En vanaf dat moment kwamen er Nederlandse leenwoorden in het Papiaments. De positie van het Nederlands werd in de negentiende en twintigste eeuw versterkt. Op de Antillen geldt Nederlands sinds 1819 als de officiële taal in het onderwijs, maar men liet Papiaments in het lager onderwijs oogluikend toe. In het Papiaments treffen we Nederlandse ambtelijke, religieuze en schoolse termen aan, zoals aanklagen, beleefd, biddag, boek, catechisatie, hemelvaart, inkt, inktpot, lessenaar, pennenmes, pleiten, rekenen en school.

Nederlands nog steeds belangrijk

Papiaments is op de ABC-eilanden tegenwoordig de omgangstaal en, zoals uit een telling uit 2001 bleek, voor 76 procent van de bevolking is het ook de moedertaal. Met ingang van het schooljaar 2002-2003 is het Papiaments op de ABC-eilanden als instructietaal ingevoerd in het basisonderwijs (voor leerlingen van 4 tot 15 jaar). In de contacten met de overheid en in het onderwijs staat het Nederlands wel nog steeds sterk. 

Sperzieboon en strijkstok

In het Papiaments zijn leenwoorden op alle mogelijke terreinen aangetroffen, bijvoorbeeld woorden voorvoedingsmiddelen (erwtensoep, kroepoek, pindakaas, prei, rosbief, sperzieboon, taart, zuurkool), dierennamen (dolfijn, duif, duizendbeen (duizendpoot), hamster, herdershond, valk), huizenbouw (architect, balk, beton, goot, kozijn, plafond), muziektermen (concert, fluit, koor, maat, noot, strijkstok, trom), en de namen voor de maanden.

Bron: Nederlandse woorden wereldwijd, Nicoline van der Sijs (uitgeverij SDU).