Oxford-komma

Als er twee mensen aan tafel zaten, namelijk de strippers genaamd Mark en Matthijs, zou ik een dubbele punt gebruiken: "Aan tafel zaten de strippers: Mark Rutten en Matthijs van Nieuwkerk"

Een beter voorbeeld is dit:
Ik krijg van Meike en haar vriendje €5.
Ik krijg van Meike, en haar vriendje €5
In de eerste zin zeg je dat je van beide in totaal €5 krijgt en in de tweede zin zeg je dat je van beiden elk €5 krijgt.

Ik had er nog nooit van gehoord. Maar op teletekst stond vandaag iets over de Oxford-komma. Alleen dan is het op teletekst verkeerd gebruikt. Hier stond: Ik hou van mijn honden, Tom en Jerry. Er werd toen gezegd dat Tom en Jerry dus geen honden zijn omdat die komma er stond. Maar op deze site is het dus anders. Mark en Matthijs staan achter de komma en zijn dus de strippers. Heb ik dat goed?

Ik vind de eerste komma overbodig en zou de zinnen liever als volgt opschrijven:

1. Aan tafel zaten de (2) strippers, Mark Rutte en Matthijs van Nieuwkerk (4 personen)
2. Aan tafel zaten de strippers Mark Rutte en Matthijs van Nieuwkerk (2 strippers die Mark en Matthijs heten)

Ik vind de eerste komma overbodig en zou de zinnen liever als volgt opschrijven:

1. Aan tafel zaten de (2) strippers, Mark Rutte en Matthijs van Nieuwkerk (4 personen)
2. Aan tafel zaten de strippers Mark Rutte en Matthijs van Nieuwkerk (2 strippers die Mark en Matthijs heten)

Het voorbeeld van Bashar klopt helaas niet. De tweede zin uit het voorbeeld is niet wezenlijk anders dan de eerste, maar leest niet prettig. Het zou taalkundig juist zijn als tweede voorbeeld luidde: Ik krijg van Meike en van haar vriendje €.5,=. Het tweede woordje 'van' maakt hier het verschil. Als je deze niet gebruikt krijg je maar €.5,=. Mocht je echter wel op de €.10,= uit zijn, dan heb je in dit geval te maken met een foutieve samentrekking: de betekenis van het tweede deel verandert door het weglaten van het woordje 'van'.

De oxfordkomma is een goed voorbeeld van luiheid bij de schrijver. Met of zonder is de zin niet minder ambigue zoals in de reacties hierboven al blijkt en de compactheid van tekst boven duidelijkheid verkiezen is dom als er geen noodzaak toe is. Daarnaast: een goede en toch compacte formulering kan altijd op een betere manier maar dan moet je je boodschap even overdenken.

Lastige zaak dit, aangezien ieder zijn eigen schrijfstijl heeft, maar er natuurlijk ook vaste grammaticaregels zijn. Ik heb het idee dat interpunctie één van de grootste valkuilen blijkt, zelfs voor schrijvers die de Nederlandse taal bovengemiddeld goed beheersen. Ook ik ben er niet altijd even goed in en blijf koppig de oxfordkomma gebruiken, ook al weet ik dat er achter het woordje "en" eigenlijk geen komma zou mogen in het Nederlands. De reden dat ik dat doe is dat het een bepaald soort cadans geeft die de tekst prettiger maakt om te lezen. Maar maakt het mij dan dom of lui als ik dit doe?
Toch ben ik het met Jeroen eens dat een andere formulering vaak een betere oplossing is dan het rebels plaatsen van komma's. Mijn suggesties:

- Ik krijg van Meike en haar vriendje elk €5 / Ik krijg van zowel Meike als haar vriendje €5
- Ik krijg van Meike en haar vriendje samen €5
- Er zitten twee strippers aan tafel, Mark Rutte en Matthijs van Nieuwkerk geheten.
- Naast twee strippers zitten ook Mark Rutte en Matthijs van Nieuwkerk aan tafel.
- Tom en Jerry zijn mijn honden. Ik hou van hen.
- Ik hou van Tom, van Jerry en van mijn twee honden.

Een aantal van deze voorbeelden zijn contextafhankelijk, of in sommige gevallen overbodig, maar wat ik bedoel te zeggen is dat je met een beetje creativiteit vaak makkelijk duidelijkheid schept!

De Oxford-komma voegt sowieso geen algemene duidelijkheid toe. Dat is een mythe. In de gegeven zinsconstructie in het artikel zou de Oxford-komma inderdaad duidelijkheid toe, maar hij kan ook verwarring veroorzaken. Vaak wordt het voorbeeld gegeven van een opdracht in een boek:
(1) Ik draag dit boek op aan mijn vader, God en mijn vrouw Lisa.
(2) Ik draag dit boek op aan mijn vader, God, en mijn vrouw Lisa.

In zin (1) is het duidelijk dat het om drie personen gaat, te weten de vader van de schrijver, de vrouw van de schrijver, en de God in wie de schrijver gelooft. In zin (2) is er echter onduidelijkheid: De uitleg bij zin (1) kan nog steeds van toepassing zijn, maar deze zin kan ook betekenen dat de vader van de auteur God is! (Dat zou de auteur dan J. Christus maken toch? Ach, dat terzijde...)

Het al dan niet gebruiken van de Oxford-komma is puur een keuze van de schrijver. Ik ben er in het Engels al vroeg mee begonnen en heb de laatste jaren besloten de komma ook in mijn Nederlandse zinnen te gebruiken. Er is echter geen eenduidige argumentatie om te komma wel of niet te moeten gebruiken.

Ik vraag me nu af wat er dan is gebeurd met de dubbele punt. Deze is toch vaak te gebruiken als het gaat om een opsomming, waardoor het duidelijk is (zonder Oxford-komma) dat de strippers niet Mark Rutte en Matthijs van Nieuwkerk heten. Of mis ik hier iets?

Er is een Engelstalig voorbeeld, tevens de titel van een boek over interpunctie, waar het gebruik van de Oxford komma wel een duidelijk verschil maakt: "Eats, shoots and leaves". Een panda loopt een café binnen en bestelt iets te eten. Als hij klaar is met zijn maaltijd, schiet hij om zich heen met een pistool, waarna hij vertrekt. De eigenaar van het café loop de panda achterna en vraagt waarom hij zich zo misdraagt. De panda overhandigt hem een Engels woordenboek en zegt, "ik ben een panda, zoek me maar op". En inderdaad, bij de definitie van een panda staat "eats, shoots and leaves". Vanwege de Oxford komma is de panda een schietgraag dier geworden, terwijl het zonder de komma scheuten en bladeren zou eten.