Volksetymologie

Een hangmat is een mat om in te hangen, nietwaar? Toch komt het woord oorspronkelijk niet van hang + mat. De hangmat komt uit het Caribisch gebied en werd daar amaca genoemd. De Spanjaarden namen dat woord over als hamaca en de Fransen maakten er hamac van. Via het Frans kwam de hamac in het Nederlands terecht. Het woord klonk de mensen hier wat vreemd in de oren. Maar het deed ze denken aan woorden die ze wél begrepen: hangen en mat. En omdat je in een hamac kunt hangen en het ding wel een beetje op een mat lijkt, was dat helemaal niet zo’n gekke gedachte. Zo werd de Caribische amaca een Nederlandse hangmat.

Scheurbuik

Taalkundigen noemen dit verschijnsel volksetymologie. Etymologie is de wetenschap die de oorsprong en geschiedenis van woorden onderzoekt. Bij volksetymologie wordt die oorsprong niet onderzocht door wetenschappers, maar door het volk verzonnen. Er is dan sprake van een misverstand.

Een ander voorbeeld van volksetymologie is scheurbuik. Dat is geen ziekte waardoor je buik scheurt, maar een verbastering van het woord schorbuck. Dat was in een middeleeuws Duits dialect de naam voor een ziekte die ontstaat door een gebrek aan vers voedsel, vooral groente en fruit.