De jongerenwebsite van de taalunie

weetjes
   

27 letters

Een letter meer in het alfabet

x, ypsilon, ij, z.
x, ypsilon, ij, z.

Hoeveel letters telt ons alfabet? Dat weet je vast meteen: 26.

Toch geen 26

Dat is zo in de alfabetten van alle talen die ons omringen. En toch kennen wij een 27e letter, de IJ. Die kennen de Fransen, de Duitsers en de Engelsen niet. Strikt genomen is dat een combinatie van twee letters, de i en de j. Maar kijk eens hoe we IJmuiden schrijven. Of IJsland. Je ziet dat een hoofdletter ij met twee hoofdletters geschreven wordt en niet zo: Ijsselstein. 

X Griekse Y Z

Er is nog iets geks. Als ik het alfabet opzeg, zeg ik aan het eind … X Y Z. Maar als ik het schrijf, ziet die ij er zo uit: Y. Dat is niet de letter ij, maar de ypsilon, ook wel de Griekse Y, die je meestal als een i uitspreekt, bijvoorbeeld in baby. Soms als j, zoals in cowboy en yeah.

Slechts één klank in deze tweeklank

Het idee dat de ij één letter is, stoelt op het feit dat we geen twee aparte klanken uitspreken, maar slechts één (ook al noemen we het wel een tweeklank). Maar als we consequent zouden zijn, zouden we ook de korte ei als één letter moeten beschouwen. En dat doen we niet, want we schijven Eiffeltoren. Dat geldt ook voor andere klanken die we met twee letters schrijven. Bijvoorbeeld Oelegem of Uiensoep

Bekijk hieronder het filmpje over de 27e letter.

Reacties

Hallo,

Ik wou jullie erop wijzen dat IJ geen letter in het alfabet is, maar een taalafspraak is in de Nederlandse taal. Er zijn dus gewoon 26 letters, niet 27. Waar halen jullie dit toch vandaan? Ook op het officiële Nederlandse toetsenbord staat geen letter IJ, wat ook weer verklaart dat het NIET één letter is.

Hoi Annika, als we het alfabet opzeggen, zeggen we de ij wel. Dat is ons uitgangspunt geweest. 

Groetjes, Maartje van Taalhelden

Annieka, waarom schrijf je ´het alfabet´ in plaats van ´ons alfabet´+ het lijkt wel of je wel in Nederland woont, want je Nederlands is perfect, maar dat je hart niet tot ons volk behoort. Ik ben er juist trots op dat wij nog iets eigens hebben, en ons dat niet laten afpakken. Groetjes, Robert

Ik vind het raar dat we de IJ wel als letter tellen maar bijvoorbeeld 'oe' en 'eu' niet. Je spreekt ze
uit als een letter net als de IJ.

cowboy en yeah met een J ?

nee,alleen kindertaal....niet in algemeen beschaafd Nederlands (ABN )

Waarom heet een ei een 'ei'? Omdat je van buiten niet kunt zien of het een hij of een zij is

Wat een onzin zeg! Maak de verwarring nog maar groter … Kijk hier maar eens naar:

De ij is van oorsprong een verlengde i. Woorden als prijs en schijnen werden in de Middeleeuwen geschreven als prise en schinen. Om in de schrijftaal duidelijker aan te geven dat deze i lang moest worden uitgesproken, verdubbelde men hem: priise, sc(h)iint ('schijnt'). Later kreeg de tweede i een haaltje (j). Dat was mede omdat er in de Middeleeuwen vaak geen punt op de i werd gezet en ii soms verward werd met de u. Vanwege die verwarring met de u raakte overigens ook de y (de i-grec) in sommige woorden in gebruik als schriftelijke weergave van een [ie]-klank. Het woord wijf (in de Middeleeuwen uitgesproken als [wief]) kon volgens Nicoline van der Sijs (in haar boek Taal als mensenwerk. De geschiedenis van het ABN) geschreven worden als wif, wiif, wyf en wief. In de loop van de zestiende eeuw veranderde de uitspraak van de ij: van [ie] naar [ei].

De ei is ontstaan uit een e voor woorden met -nd of -nt (wij zeggen einde, maar het Duits nog steeds Ende), uit de Germaanse lettercombinatie egi (zo kennen wij zeil en het Duits Segel), of uit de combinatie ai (heide, naast het Gotische haidi). De ei werd vroeger uitgesproken als [ee] en later als [ai]. Tussen 1500 en 1700 veranderde de uitspraak in [ei].

Het gevolg van dit alles was dat rond 1700 de uitspraak van de ei en ij samenviel. Daarmee kwamen ook de spellingproblemen: is het nu peil of pijl, reizen of rijzen? Het onderscheid tussen ei en de ij is op schrift altijd blijven bestaan.

Dus het zijn TWEE lettters en niet een Nederlandse zevenentwintigste letter! Dat men twee kapitalen (IJ) als beginletter van een zin gebruikt is een ingeslopen eigenaardigheid die voorkomt door het Lager Onderwijs als wij leren schrijven en dat oefenen met het alfabet. Bij de i-grec aangekomen wordt er een i en een j geschreven met een haaltje verbonden en zeggen 'EI'. En begon men een zin met een 'lange ei' dan schreef men wat men leerde op school: de IJ van de plek van de Y in het alfabet. Zo leert elke Nederlander het. Maar het is niet juist. In de met de pen geschreven teksten werden/worden alle letters met elkaar verbonden door middel van haaltjes. Toen de drukletters kwamen stonden de letters weer los van elkaar en doordat iedereen het alfabet verkeerd leert is het gebruik om IJ als twee kapitalen aan het begin van een zin te schrijven.
Maar het blijven TWEE letters. Dus 26 letters in het alfabet.

Iets dat ook verkeerd geleerd wordt: er zijn vijf klinkers: a,e,i,o en u … Maar het zijn er zes en de zesde is de Y.

Sterk verhaal, Tobias, het wordt vooral duidelijk dat het Nederlandse onderwijs geen aandacht besteedt aan taalkunde. Zo kent bijna geen enkele landgenoot het onderscheid tussen klank en spelling. Cruciaal in dit soort discussies. Het Nederlands kent ruim 20 klinkers, dat is toch fantastisch? Waarom leren we dat niet op school?

De ÿ is al sinds de Middeleeuwen 1 (aaneen)geschreven letter. Dat is te zien in tal van documenten. Zowel in Vlaanderen als in Nederland. Dat heeft dus niets met de klank te maken. Argumenten als "oorspronkelijk waren het 2 i's" zijn niet erg sterk. Oorspronkelijk schreven we met Runen. Oorspronkelijk schreven we mens als mensch. Wat is oorspronkelijk? De ch in mensch hebben we uiteindelijk afgeschaft omdat niemand mensCH zei/zegt. De dubbele (lange) i-klank schrijven we tegenwoordig als ie (i in open lettergrepen). De ÿ schrijven we dus al 500 jaar als 1 letter en klinkt al 300 jaar anders dan ie. Waarom zou je dan terug willen gaan naar iets oorspronkelijks? Dan kunnen we net zo goed ook weer ii schrijven.
Nog een kanttekening: 27 letters zou echt niet uniek of raar zijn. Ook om ons heen zijn talen met meer of minder dan 26 letters. Of bijzondere letters. Duits heeft nog steeds de ß. Het Bretons is een kleine (Keltische) taal maar heeft 25 letters in het alfabet waaronder: ch & c'h (jaja... ongeveer uitgesproken als onze g) die gerekend worden als 1 letter. Zustertaal Welsh heeft 28 letters waaronder ff en dd (beiden stellen 1 letter voor). Bekendere talen zijn die van Scandinavië. Zweeds kent de å, ö en de ä als officiële letters van de in totaal 29.
Kortom...
Lang leve onze ÿ! :)

Waar het bij de y - ij - discussie om gaat is het volgende. Allereerst is het zgn. Nederlandse alfabet "gestolen" uit andere talen die al een beetje verder waren in het schrijven. van hun taal. De letter y is dus geen "i" maar de weergave van een Griekse klank die ligt tussen de "uu" en de "ie". De Duitsers doen dat perfect! De Nederlandse "ij" cq "ei"- klank is geen klinker, maar een zgn. tweeklank, net als de "ui", "oe" etc. Nederlanders ( liever de Hollanders, want dat zijn de taalklootzakken en taalbetweters) zitten nog steeds te bekvechten over de schriftelijke weergave van "hun" taal. Op dit moment vindt er weer een Hollandse aanval op de gesproken taal plaats. De "Hollandse "jongens en meisjes "van de televisie" hebben bijv. bedacht, dat het werkwoord kunnen gebruikt moet worden als - ik kan, jij kan (kan jij), hij kan enz. Niet als: Ik kan, jij kunt(kun jij) etc.
Daarbij komt, dat veel "Hollanders" blijkbaar denken, dat je Nederlands moet spreken zoals je het schrijft. Vandaar de uitspraak van "verkõpen" als "vërkopen". Best hoor, je loopt maar een eind!!! Typisch een voorbeeld van de Hollandse ( Gooische, Hilversumse) televisie-arrogantie!! Ook gedurende de televisieloze eeuwen door!!!
Hollanders, een klein beetje opschikken? Absoluut niet!

Hoi hoi, ik moet een werkstuk over het alfabet maken. Kan iemand mij alsjeblieft helpen?

De IJ zijn twee verschillende letters. Dus alfabet heeft 26 tekens. En ja hoor Marit. Wat wil je weten?

Ik ben er nog in de waar over. Hoe moet ik de letter "y" uitspreken? "ei", "ypsillon" of "griekse ei"? Bedankt.

 

Beste Firman,

Griekse y, ypsilon of i-grec wordt die letter meestal genoemd.

Groetjes,

Maartje - van Taalhelden

Ik ben het toch eens met Tobias boven. ij, ei, oe, ui, eu, au, ou zijn allemaal klanken onstaan uit twee klinkers. Hetzelfde geldt voor medeklinkers als ng, nk. Deze artikel probeert weet ik wat te bereiken. Ik vind het jammer omdat Nederlands nog steeds sterke wortels heeft met oud germaans en door zulke poging als dit artikel wordt het langzaam van zijn wortels gerukt.

Wat ik bedoel met wortels is dat Duits een verdoofde G heeft net als Engels, terwijl Nederlands nog steeds de ruige G heeft. Het is wel logisch dat een ruige G naar een verdoofde G gaat omdat het makkelijker uit te spreken is. Daarom is he ook logisch dat de ruige G die Nederlands heeft ouder is in authenticiteit.

Een andere punt waar de authenticiteit gecompromeerd is in het Duits zijn de naamvallen. Duits heeft 4 naamvallen, die die uit het Latijns heeft gekregen/gehaald. Het latijns heeft 6 naamvallen, en het Servisch heeft bijvoorbeeld 7 naamvallen. Nederland heeft dit niet. Dit laat zien dat Nederlands minder externe invloed toeliet dan bijvoorbeeld het Duits.

Invloed uit het buitenland die wel in Nederlands te zien is zijn bijvoorbeeld de letters Y en X. Beiden zij onnodig in het Nederlands want ze kunnen volledig verplaats worden met Ij of ks. Zelfs bij de regel van het perfectum/ voltooid verleden tijd zien we de voorbeeld "gefaxt". Met het ezelsbruggetje soft ketchup zien we dat hier per regel een -d had gemoeten en niet een t. Maar x wordt eigenlijk als ks gezien en s is wel in soft kethup regel, vandaar de -t. Waarschijnlijk zijn X en Y ingeduwd door Engelse invloed. Hier moeten we kijken dat quantity niet meteen quality betekent. Minder letters in het alfabet zou het Nederlands niets minder waard maken. Zelfs mischien meer waard omdat het authenticiteit waarborgt en externe invloed tegenhoudt.

Andere externe invloeden zijn bijvoorbeeld de k's naar de c's zijn verandered (veels). De meest recent is the soft R uitspraak die wel dergelijk vanuit het Engels komt, terwijl Nederlands eigenlijk het ruige R heeft. Door al deze veranderingen verliest het Nederlands zijn authenticiteit en daarmee een belangerijk deel van zijn kultuur. Het wordt allemaal gehomogeniseerd met een globale setting. Ik, als een alochtone Nederlander, vind het jammer. Ieder kultuur kan en hoort waargeborgt te worden, en we hebben het Engels wel voor internationale communicatie.

Ik ben geen professor, ik heb Nederlands niet gestudeerd. Ik heb les gegeven voor starters en alles boven is alleen door logica gekregen. Als ik het ergens fout heb hoor ik het graag, met een goede beredenering natuurlijk. Bij voorbat dank.

Drerries en drierrieïnnen,
We hebben niet 27 letters gappies.
Wat denken jullie (niet gemeen bedoed).
Oke vanaf nu ga ik geen leestekens gebruiken want dat kost moeite
Maar kijk freunden we hebben niet die ij letter toch waarom denken jullie dat
de 1 zegt het is wel zo ik vind het zo leuk dat wij als nederland iets hebben dat andere landen niet hebben
dat hebben we ook het sinterklaas feest o nee toch niet want daar wordt ook weer een probleem van gemaakt (fakka drerries niet haten heb zelf donkere huidskleur dus ewa ja is ook neppe naam maar ja oke ik ga weer verder) maar komt er dalijk weer een gender genaamt ij voor als je seksuele gevoelens of liefdes gevoelens voor een ei krijgt. en ja ij en ei is iets anders maar ei zijn 2 letters en ij blijkbaar 1 maar je zegt hetzelfde. dus mag dat dan uiteindelijk ook ni meer en is die letter loesoe.

waarom lees je dit

bedankt dat je dit gelezen hebt dit is wat ik van de letter ¨ij¨ vind tabon yemek
amen.

Lekker keuvelen met zijn allen, alleen die meneer die "de taalklootzakken en taalbetweters" als argument gebruikt is "een beetje dom" (bekende Argentijnse uitspraak).

het is een beetje dom want ij is geen letter het is een uitspraak van wanneer de i en de j samen zijn is het dus ij
en je zeg x ij z omdat het is de griekse ij je zegt toch niet x griekse ij z jullie/u lijken me zusje wel met die domme dingen

ij is een klank toch geen letter maar wel 2 letters

In het alfabet is er geen ij WANT ij is een uitspraak of gezegt taalregel dat zegt dat je I & j moet samen stellen dus dat is geen letter alleen 2 samengestelde letters

Annika ik wil je iets vertellen heel sorry maar van waar haal je de y met 2 punten in hemelsnaam dat is een oud Grieks en Nederlands letter en wij zijn hier de TOEKOMST

Sorry annike ik bedoelde het voor Maartje

Zo als je ziet is mijn achternaaam “van kuijk” (officieel bij de gemeente gebruikt als geboorte achternaam) , we spreken het uit als “van Kuik” dus is dit nu fout uit gesproken , heeft “ kuijk” geen vijf letters maar vier .

Leuk en aardig, maar wanneer je feitelijk wilt weten hoeveel letters het nederlandse alfabet heeft, heb je hier dus voor niks op geklikt

Het Duits heeft zijn naamvallensysteem niet overgenomen uit het Latijn. Beide talen hebben wel een gemeenschappelijke voorouder, namelijk het Indo-Europees, dat waarschijnlijk acht naamvallen kende. Die naamvallen zijn er in veel talen, zoals Nederlands, Engels en Frans, "afgesleten", en in andere talen (Latijn, Duits, Slavische talen) min of meer bewaard gebleven.

Annika schreef: [Ook op het officiële Nederlandse toetsenbord staat geen letter IJ, wat ook weer verklaart dat het NIET één letter is.]
Dat klopt dus niet. Ik herinner me nog dat voor het tijdperk van de computers ik een typemachine had waar toch echt de letter ij op stond als toets. Die stond op de plek van de puntkomma.
Vervolgens werd de computer ontwikkeld, en werden daar standaards voor geschreven. De eerste computers in NL kwamen standaard met het NEDERLANDSE toetsenbord daarop bij default geinstalleerd, met inderdaad de ij onder de puntkomma.
Alleen is vervolgens in de loop der jaren het in Nederland steeds meer gewoonte geworden om een internationale toetsenborddefinitie te gebruiken; dit omdat dat commercieel gewoon handiger was: hoef je als fabrikant niet een apart toetsenbord voor de nederlandse markt te produceren.
Vrijwel alle nederlanders gebruiken tegenwoordig de amerikaanse toetsenborddefinitie us. Maar er was zeker in het begin van de computertijd ook een nederlandse toetsenborddefinitie, die je gewoon op je computer in kon stellen. De ij zat dan onder de puntkomma. Ik weet niet of die toetsenborddefinitie nog bestaat; niemand gebruikt 'm meer.
Overigens is dit natuurlijk totaal geen argument in de discussie of de ij 1 letter is of 2.

Gerelateerde berichten

Hoe sprak men vroeger over ziekte?
weetjes

Hoe sprak men vroeger over ziekte?

Kwaal is een Oudnederlands woord

Taalhulp voor woordcombinaties
weetjes

Taalhulp voor woordcombinaties

Waarmee kun je een werkwoord combineren?