Palindroom
Nelli plaatst staalpillen
Beeld: Publiek domein.
Redacteur Floor Toppets (14) verdiepte zich in het palindroom.
Het begon allemaal met de oude Grieken. Ze leverden ons niet alleen de term palindroom: van palin (terug) en dromein (gaan, lopen), ze bezorgden ons ook, op de rand van een waterbassin in het oude Byzanthium (nu Istanboel), het oudste geschreven palindroom (waarbij je de ps als één letter, de psi, moet lezen):
Nipson anomimata mi monan opsin
Het betekent:
Was je zonden, niet alleen je gezicht.
No lemons, no melon
Nu heeft het palindroom - woorden of zinnen die je ook achterstevoren kunt lezen - zich in veel talen gevestigd. Hier zijn een paar palindroomzinnen in verschillende talen:
Latijn: In girum imus nocte et consumimur igni
We gaan 's nachts rond en worden door vuur verteerd.
Engels: No lemons, no melon.
Geen citroenen, geen meloen.
Een prachtige Duitse palindroomzin: Die Liebe fleht: Helfe bei Leid!
De liefde pleit: Help in verdriet!
En natuurlijk Nederlands:
Nelli plaatst op ’n parterretrap ’n pot staalpillen.
Keerwoorden
Naast palindroomzinnen, bestaan er ook gewone palindromen, keerwoorden dus. Hieronder een paar Nederlandse voorbeelden. Jammer genoeg worden de meeste van deze pareltjes niet toegevoegd aan het woordenboek.
Deelleed, droommoord, eibofobie, Legovogel, maandnaam, meetsysteem, neppoppen, nepparterretrappen, parterretrap, racecar, roodoor, taartstraat, legersregel, tarwewrat ...
Het langste Nederlandse palindroom is: nepkoortsmeetsysteemstrookpen. Dat betekent zoveel als: een nep-pen om strookjes mee in te vullen van een systeem dat koorts meet. Het woord staat uiteraard niet in het woordenboek.
Dammit, I’m mad
Dit zijn de eerste en ook de laatste woorden van een Engels palindroomgedicht dat is geschreven door Demetri Martin. Het gedicht is één groot palindroom en telt maar liefst 224 woorden. Jammer genoeg vond ik geen Nederlandse vertaling. Hier kun je het gedicht lezen.
Palindroomnamen
Palindroomnamen zijn hetzelfde als een gewoon palindroom. Je kan de namen van voor naar achter lezen en omgekeerd. Hannah, Bob, Onno, Otto, Natan. Dat geldt ook voor sommige plaatsnamen: Ellemelle, Ede, Epe.
Dit stukje staat ook in het boekje Nederlands voor Taalhelden van Ludo Permentier, uitgegeven door de Taalunie, Van Dale en Uitgeverij Pelckmans (te koop bij de boekhandel voor € 4,99).
Doe mee!
Als je zelf nog een paar leuke palindromen kent, aarzel dan niet en schrijf ze in een reactie op dit artikel!
Reacties
Klopt het wel, dat Griekse palindroom in het doopvont? 'Nipson...Opsin.
Ja, goede vraag, als je streng omdraait zou je op Ospin uit moeten komen. Maar als ik het internet mag geloven, klopt het. (bijvoorbeeld Wikipedia)
Maartje - Taalhelden
Ervan uitgaande dat 'psi' meer als een lichte en droog ontploffende 's' moet worden uitgesproken, waarvoor onze letters en uitspraak dit enkel met het manke 'psie' kunnen weergeven, in plaats van de bedoelde enkelvoudige klank, klopt de palindroom dus zeker in het orgineel, en niet meer in onze vervoeging daarvan.
De originele zin luidt: Nipson anomèmata mè monan opsin. In get Grieks is de psi één letter dus klopt het palindroom in het Grieks wel.
nijlkoortsmeetsysteemstrooklijn
koortsmeetsysteemstrook
Baas, neem een racecar, neem een Saab!
nonnen neven netten neppen,
dit zijn ook palindromen
Indul a görök aludni - Hongaars: De griek gaat (vertrekt om te) slapen.